3 minuten leestijd

Wat is hersenatrofie?

Als we het over multiple sclerose (MS) hebben, wordt er vaak gesproken over laesies (letsel) en MS-aanvallen. Maar misschien heb je ook wel gehoord van hersenatrofie. Vandaag de dag is hersenatrofie steeds vaker onderwerp van gesprek, vooral bij sommige MS-experts. Dus wat is het precies? En waarom hebben we het hierover? Wat is hersenatrofie?

Hersenatrofie is het verlies van hersenweefsel, een proces waar iedereen mee te maken heeft als een natuurlijk gevolg van het ouder worden. Dit wordt ook ‘verlies van hersenvolume’ of het ‘krimpen van de hersenen’ genoemd. En ook al is het een natuurlijk proces, door de schade die MS veroorzaakt kan dit sneller verlopen dan normaal.

Waarom gaat hersenatrofie sneller bij MS?

Het is niet helemaal duidelijk waarom hersenatrofie sneller verloopt bij mensen met MS. Er kunnen verschillende oorzaken zijn. Een daarvan is dat ontstekingen, veroorzaakt door MS, de myeline in je zenuwstelsel aanvallen.  Myeline is een beschermende laag rondom zenuwen en hersencellen.  Wanneer deze laag beschadigd raakt, zijn zenuwen en cellen kwetsbaarder voor schade vanuit het immuunsysteem. Deze schade aan het hersenweefsel kan leiden tot laesies (letsel), maar kan ook leiden tot het verlies van weefsel, wat bijdraagt aan hersenatrofie.

Een andere mogelijke verklaring is dat ontstekingen kunnen leiden tot verplaatsing van vocht in de hersenen, waardoor het hersenvolume beïnvloed wordt.

Hoeveel effect ieder aspect heeft op hersenatrofie bij mensen met MS is niet duidelijk en kan afhangen van een aantal verschillende factoren. Zoals het stadium van de ziekte en welk deel van de hersenen aangetast is.

Wat is het gevolg van hersenatrofie?

Uit onderzoek wordt steeds duidelijker dat hersenatrofie een belangrijke rol speelt bij MS. Het kan al in het beginstadium van MS beginnen en blijft een rol spelen gedurende het hele verloop van de ziekte. Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat er een verband is tussen toenemende hersenatrofie en verslechtering van MS-symptomen, zoals vermindering van cognitieve functies (geheugen, concentratie) en toename van invaliditeit. Ook is er een link met afname in kwaliteit van leven op het gebied van seksualiteit en algemene mentale gezondheid.

Daarnaast is aangetoond dat wanneer iemand in het beginstadium van MS met hersenatrofie te maken heeft, dit een indicator kan zijn van in welke mate invaliditeit later gaat voorkomen.

Hoe wordt hersenatrofie gemeten?

Het is een ingewikkeld proces om hersenatrofie goed te meten. 
De techniek die hiervoor nodig is, moet heel precies zijn en daarnaast is een complexe analyse nodig. Daarom zal hersenatrofie niet snel door je neuroloog gemeten worden bij de beoordeling van je MS. Dit soort metingen worden wel gedaan in wetenschappelijke onderzoeken, om meer kennis van de ziekte te krijgen. Als hersenatrofie wordt gemeten, wordt dit gedaan met magnetic resonance imaging (MRI). MRI is een techniek de gebruikmaakt van een magnetisch veld en radiogolven om afbeeldingen te maken van de hersenen. Waarschijnlijk gebruikt je arts deze techniek om laesies in je hersenen in beeld te brengen, die als witte vlekken op de scan te zien zijn.  Voor het meten van hersenatrofie worden andere MRI-methodes gebruikt, waarmee de omvang van verschillende delen van de hersenen kan worden gemeten en de verschillen in omvang door de tijd heen in kaart kunnen worden gebracht.

Hoe wordt hersenatrofie onder controle gehouden?

Het is aan te raden om hersenatrofie mee te nemen in je gesprekken over behandelmogelijkheden met je neuroloog of MS-verpleegkundige. Er is een aantal medicijnen dat de vooruitgang van MS remt (DMT’s) en waarvan is aangetoond dat ze breinatrofie bij mensen met MS tegengaan.  
Je leest hier meer over deze behandelingen. 

Hersenatrofie is iets om rekening mee te houden als je bezig wilt zijn met de gezondheid van je hersenen. Lees meer over wat je zelf kunt doen om je brein gezond te houden.