Waarom geen stamceltherapie in Nederland?

30 september 2021

Sommige Nederlandse mensen met multiple sclerose gaan de grens over voor een zware stamcelbehandeling, meldde De Volkskrant onlangs. Waarom wordt die behandeling niet in Nederland aangeboden? 

In het artikel in De Volkskrant vertelt Gregory Martinez over de stamcelbehandeling die hij in België gaat krijgen. Hij heeft zijn behandeling kunnen financieren met geld van donateurs. Gregory ziet het als zijn laatste kans om de voortgang van zijn MS te kunnen stoppen.

Volgens arts-onderzoeker Ellen Kramer van de medische adviescommissie van MS Vereniging Nederland zijn in de afgelopen jaren zo’n 200 Nederlanders met MS naar een buitenlandse kliniek gegaan voor stamceltransplantatie. Volgens Joep Killestein, hoogleraar MS in het Amsterdam UMC, maakt die behandeling bij verreweg de meeste mensen met MS geen kans. Sommigen gaan dan tegen zijn advies in toch naar het buitenland. ‘Ik neem het mezelf kwalijk dat we dat niet nog beter kunnen uitleggen’, zegt hij in de krant.

De Volkskrant legt het doel van een stamcelbehandeling als volgt uit:

Bij MS-patiënten richt het eigen immuunsysteem schade aan in hersenen en ruggenmerg: ontstekingen tasten daar de isolatielaag aan rondom de zenuwbanen, waardoor uiteindelijk de spieren niet meer goed worden aangestuurd. Een stamcelbehandeling moet het immuunsysteem als het ware resetten. Met een chemokuur worden de verkeerd afgestelde afweercellen gedood, waarna patiënten eerder afgenomen stamcellen uit hun eigen bloed terugkrijgen. Die stamcellen moeten een nieuw immuunsysteem opbouwen dat het zenuwstelsel niet meer aanvalt.  

Uit een internationaal overzicht van de resultaten bij 764 mensen met MS, blijkt dat transplantatie vooral effect heeft als in het centraal zenuwstelsel veel actieve ontstekingen zitten, zo meldt de krant. Killestein zegt zelf geen voorbeelden te kennen van patiënten die tegen zijn advies in behandeling hebben gehad en daarvan zijn opgeknapt. 

Maar er zijn wel degelijk positieve studies over stamceltransplantatie. Zo publiceerden Italiaanse onderzoekers begin dit jaar over 210 patiënten bij wie door stamceltransplantatie de voortgang van MS was gestopt. Toch blijven Nederlandse neurologen terughoudend. Ze willen eerst weten of een risicovolle transplantatie echt beter werkt dan de nieuwe medicijnen die de afgelopen jaren op de markt zijn gekomen. Op dit moment wordt daar in Europees verband onderzoek naar gedaan. Ook Amsterdam UMC doet daaraan mee. 

Voor een groep uitbehandelde mensen met MS is er nu wel hoop dat ze toch in Nederland een stamcelbehandeling kunnen krijgen. Zorgverzekeraars moeten hierover nog een besluit nemen. Het idee is om stamcelbehandelingen straks in één landelijk expertisecentrum aan te bieden. Killestein benadrukt in De Volkskrant dat het slechts om een kleine groep zou gaan, mensen bij wie medicijnen niet aanslaan maar die nog niet te ver achteruit zijn gegaan. ‘We willen dat de behandeling beschikbaar komt voor de schrijnende gevallen, patiënten voor wie er geen andere oplossing is. Bij de grote groep andere patiënten moeten we echt wachten op meer bewijs,’ zegt hij. 

Het hele artikel lees je op de site van De Volkskrant.