Slaapstoornissen dragen bij aan cognitieve problemen bij vrouwen met MS

20 september 2023

Slaapstoornissen zoals slapeloosheid, slaapapneu en slaperigheid dragen mogelijk bij aan de cognitieve achteruitgang van vrouwen met multiple sclerose. Dat blijkt uit nieuw onderzoek onder 60.000 vrouwelijke verpleegkundigen.

Ongeveer de helft van de mensen met multiple sclerose krijgt te maken met cognitieve problemen, zoals problemen met geheugen, concentratie, plannen en uit je woorden komen. Onderzoekers hebben gekeken naar welke risicofactoren er zijn. Door die factoren aan te pakken, kunnen cognitieve problemen verminderd worden, is het uitgangspunt.

Slaapproblemen en MS

Slaapproblemen komen veel meer voor bij mensen met MS dan bij de gemiddelde populatie. Er is een verband tussen slaapproblemen, cognitieve problemen en een slechtere kwaliteit van leven. Bij veel onderzoeken naar slaapstoornissen bij MS is gekeken naar objectieve metingen van cognitie, en niet hoe de mensen zelf de veranderingen in cognitieve processen ervaren hebben. Ook is er nooit gekeken naar hoe MS en slaapstoornissen samen ervoor zorgen dat cognitieve functies achteruitgaan.

Vrouwelijke verpleegkundigen

Onderzoekers van de universiteit van Michigan (VS) hebben daarom gekeken of de cognitieve veranderingen die mensen met MS zelf ervaren mede veroorzaakt worden door slaapproblemen. Hiervoor onderzochten ze data van meer dan 63.000 vrouwelijke verpleegkundigen, waarvan er 524 MS hebben. Ze doen allemaal mee aan een langetermijnstudie naar de risicofactoren voor chronische ziekten bij vrouwen.

Vragenlijsten

De deelnemers vulden in 2013 en 2017 vragenlijsten in, met daarin onder andere gedetailleerde vragen over slaap en cognitief functioneren. Gemiddeld waren deelnemers 58,7 jaar oud in 2013. Bij de verpleegkundigen met MS kwamen meerdere slaapstoornissen vaker voor dan bij de deelnemers zonder MS. Waaronder slaapapneu (waarbij de ademhaling meerdere keren stokt tijdens de slaap), slapeloosheid en buitensporige slaperigheid overdag.

Het cognitief functioneren werd in 2017 vastgesteld door vragen over geheugen en drie andere cognitieve functies: problemen met het begrijpen of volgen van gesproken instructies, recentelijk moeite hebben met het volgen van een groepsgesprek of de verhaallijn van een televisieprogramma of film, en problemen tijdens het navigeren bij reizen over bekende routes.

Effect van MS op cognitie

Of ze wel of geen slaapproblemen hadden, mensen met MS bleken 2,2 keer vaker moeite te hebben met het volgen van gesproken instructies en 1,9 keer vaker moeite met het volgen van gesprekken of verhaallijnen. Ze hadden ook 2,7 keer meer kans op problemen met het navigeren door bekende straten.

Effect van slaapproblemen op cognitie

Slaapproblemen bleken bij mensen met MS deels bij te dragen aan de problemen met cognitief functioneren. Zo vormde slapeloosheid 5,4% van het totale effect van MS op het vermogen om gesproken instructies te volgen, 8,4% om gesprekken of verhaallijnen te volgen en 15,1% op geheugenproblemen.

Slaapapneu bleek 34% uit te maken van het totale effect van MS op het volgen van gesproken instructies, maar had geen rol van betekenis bij de andere maatstaven voor cognitie.

Zo snel mogelijk opsporen

Volgens de onderzoekers kan hieruit worden opgemaakt dat slaapstoornissen een bijdrage leveren aan cognitieve problemen bij vrouwen met MS en dat hier dus mogelijk iets aan gedaan kan worden. Ook pleiten zij ervoor om zo snel mogelijk cognitieve symptomen op te sporen, bijvoorbeeld door zelfrapportage van mensen met MS, en zo snel mogelijk te starten met behandeling hiervan.