Atrofie in ruggenmerg voorspeller van invaliditeit bij MS

Versnelde atrofie (krimping) in de ruggenmerg bij mensen met Relapsing-Remitting MS (RRMS), kan een teken zijn dat er sneller invaliditeit optreedt. Ook duidt het mogelijk op een snellere overgang naar een andere vorm van multiple sclerose, Secundair-progressieve MS (SPMS). 

Dit blijkt uit een studie van onderzoekers van het medisch universitair centrum in Munster, Duitsland. Het werd gepresenteerd tijdens ACTRIMS 2022, een groot Amerikaans congres over onderzoek naar en behandeling van multiple sclerose. 

Veel mensen met RRMS hebben te maken met schubs (ook wel relapses genoemd), periodes waarin nieuwe symptomen zich openbaren of oude ineens opspelen. Daarna volgt meestal een periode van remissie, waarin symptomen weer verminderen of verdwijnen. Schubs worden vaak in verband gebracht met toenemende invaliditeit. Maar in sommige gevallen kan invaliditeit ook toenemen zonder een schub.

Antje Bischof, een van de onderzoekers, bevestigde dat bij ACTRIMS. “Sommige mensen met MS krijgen al vroeg in de ziekte te maken met toenemende invaliditeit, zonder relapses. Dat noemen we ‘stille progressie’ van de ziekte. Deze mensen hebben duidelijk een sterkere behandeling nodig. Daarom is het belangrijk om voorspellende biomarkers (meetbare biologische indicator, red.) te ontwikkelen.”

Tijdens het onderzoek werd data van 360 mensen met MS geanalyseerd en van 80 mensen zonder MS, die 12 jaar lang zijn gevolgd. De meesten waren vrouw, met een gemiddelde leeftijd van begin 40. 

Alle deelnemers met MS hadden aan het begin van het onderzoek Relapsing-Remitting MS in een relatief vroeg stadium. Na 12 jaar had bij 54 van deze mensen de ziekte zich ontwikkeld tot SPMS.  

Door de jaarlijkse MRI-scans te analyseren van de deelnemers, konden de onderzoekers zien of er sprake was van versnelde atrofie (volumeverlies) van het ruggenmerg. Er werd gekeken naar een verband tussen ruggenmerg-atrofie en stille progressie. Dus toenemende invaliditeit zonder schubs. Bij 159 mensen met MS bleek sprake te zijn van stille progressie na gemiddeld 3,3 jaar in het onderzoek.  

Bij mensen waar geen stille progressie speelde, was de gemiddelde snelheid van ruggenmerg-atrofie 0,54% per jaar. Bij de mensen die wel met stille progressie te maken hadden, was dit ongeveer 1,5 sneller: 0,84%. Uit verdere analyse bleek dat hoe sneller de ruggenmerg-atrofie toeneemt, hoe eerder sprake is invaliditeit. 

Vergelijkbare resultaten werden gevonden bij het voorspellen van de overgang van RRMS naar SPMS. Hoe sneller de atrofie zich ontwikkelde, hoe sneller er sprake was van SPMS. “Ruggenmerg-atrofie is de grootste voorspeller van stille progressie en de overgang naar SPMS”, concludeerde Bischof. Ze benadrukte dat dit onderzoek aantoont dat RRMS en SPMS niet twee verschillende dingen zijn, maar in elkaars verlengde liggen. En dat mensen die te maken hebben met stille progressie, misschien zelfs de diagnose SPMS hadden moeten krijgen, in plaats van RRMS.