Hersenmist: alsof je in zombiemodus staat

Heb jij weleens last van hersenmist (brainfog)? Dat je hoofd vol lijkt te zitten met watten en niets meer binnenkomt? Je bent niet de enige! Maar wat is hersenmist, en hoe kun je ermee omgaan?

Hersenmist is eigenlijk een verzamelnaam voor allerlei problemen met concentratie en geheugen. Dit noemen we cognitieve problemen. Die komen door de schade die MS in je hersenen heeft veroorzaakt.

Je hebt waarschijnlijk niet altijd last van hersenmist en niet altijd even veel. Vaak hangt het af van factoren als vermoeidheid, stress en het gebruik van medicatie.

Onder hersenmist verstaan we een aantal cognitieve MS-symptomen. Die hebben invloed op veel dingen die belangrijk zijn in je dagelijks leven en het kan dus heel frustrerend zijn als je daar last van hebt. Zoals:

1. Geheugen
Wie last heeft van hersenmist zal merken dat zijn of haar geheugen niet meer zo scherp is als voorheen. Je kunt bepaalde informatie niet meer in je hoofd ophalen of je vergeet afspraken.

2. Concentratie
Hersenmist kan het je lastig maken om je te concentreren. Vooral als er veel afleidingen in de buurt zijn. Als veel mensen tegelijkertijd praten, dwalen je gedachten af. Of het lukt je niet om te verwerken wat er zich voor je neus afspeelt. Je hersenen raken overbelast door alle prikkels om je heen.

3. Op woorden komen
Iedereen kan weleens niet op een woord komen. Maar als je last hebt van hersenmist, kan het extra moeilijk zijn om woorden te vinden.

4. Het verwerken van informatie
MS kan van invloed zijn op hoe goed je informatie kunt verwerken. Zoals een reeks van ingewikkelde instructies. Denk bijvoorbeeld aan het volgen van een ingewikkeld recept. Het wordt helemaal lastig als deze informatie in een korte tijd wordt gegeven.

5. Uitvoerende vaardigheden
Hersenmist kan vaardigheden als activiteiten plannen of problemen oplossen behoorlijk in de weg zitten. Daardoor wordt het moeilijk om in te schatten wat de gevolgen van je beslissingen voor langere tijd kunnen zijn.

6. Visuele en ruimtelijke vaardigheden
De hele dag ben je – meestal onbewust – je visuele en ruimtelijke vaardigheden aan het gebruiken. Je weet bijvoorbeeld wat de afstand is van het aanrecht naar de keukentafel, of hoe ver de salontafel van de bank staat. Door hersenmist kunnen deze vaardigheden minder goed worden. Je stoot voorwerpen aan, hebt moeite met het inschatten van afstanden (bijvoorbeeld met autorijden) of kunt zelfs de weg kwijtraken op een plek die je goed kent.

7. Zelfvertrouwen
Hersenmist kan je zelfvertrouwen een flinke knauw geven. Je kunt je gefrustreerd voelen als je niet meer de dingen kunt doen zoals je ze deed voordat je MS kreeg. Maar vergeet niet: deze cognitieve problemen hebben niks te maken met je intelligentie. En ze zijn al helemaal niet jouw schuld.

Door hersenmist word je vergeetachtig, verward of voelt het alsof je in ‘zombiemodus’ zit. Dingen komen gewoon niet goed binnen en het is moeilijk om je gedachten vorm te geven en je te uiten.

Multiple sclerose zorgt voor beschadigingen van je zenuwcellen in je hersenen. Bij hersenmist lijkt het niet uit te maken op welke plek in je hersenen de zenuwcellen beschadigd zijn. Wél maakt het uit hoeveel beschadigingen (laesies) je hebt. Hoe meer leasies je hebt, hoe groter de kans op hersenmist.

Er zijn gelukkig een aantal manieren om beter om te kunnen gaan met hersenmist. Deze tips zijn opgesteld door onderzoekers en mensen met MS:

1. Bewegen
Bewegen of sporten kan een groot effect hebben op mensen met MS. Het kan symptomen verminderen en je algehele welzijn verbeteren. Weet je niet welke sport voor jou geschikt is? Misschien spreekt een van deze bewegingsprogramma’s je aan. Praat voordat je gaat beginnen met sporten hierover met je arts.

2. Probeer te ontspannen
Vermoeidheid of stress kunnen ervoor zorgen dat je meer last hebt van hersenmist. Lees onze tips over mindfulness en ontspanning en hoe je met stress om kunt gaan als je MS hebt.

3. Gebruik handige trucjes om dingen te onthouden
Dingen vergeten is misschien wel een van de vervelendste vormen van hersenmist. Het kan helpen om voor jezelf handige ezelsbruggetjes te bedenken. Combineer het innemen van je medicatie bijvoorbeeld altijd met het ’s ochtends drinken van je eerste glas water. Als je het ene al standaard doet, vergeet je het andere minder snel.
Heb je moeite met het onthouden van namen van mensen die je net hebt ontmoet? Denk bij die persoon aan een vriend of kennis die dezelfde naam heeft, of bedenk een woord dat op de naam lijkt of erop rijmt.

4. Gebruik een agenda-app en zet de meldingen aan
Vergeet je vaak afspraken of welke dingen je op een dag moet of wilt doen? Noteren helpt! Er zijn allerlei handige apps die je helpen om structuur in je dag aan te brengen en de belangrijke dingen niet te vergeten. Denk aan een agenda-app met automatische meldingen of to-do-lijstjes die je regelmatig helpen herinneren wat er nog gedaan moet worden.

5. Probeer iets nieuws te leren
Door een deel van je hersenen te trainen, werk je aan je mentale gezondheid. Leer bijvoorbeeld een nieuwe taal of vaardigheid. Dit kan helpen om je hersenmist te verminderen. Uit onderzoek blijkt zelfs dat het leren van een tweede taal kan zorgen voor meer hersenweefsel.

6. Praat met je arts
Bespreek jouw cognitieve problemen met je neuroloog en/of MS-verpleegkundige. Het is belangrijk dat zij weten hoe het met je gaat. En ze kunnen je in contact brengen met zorgverleners die je kunnen helpen bij het omgaan met je hersenmist.
Onze persoonlijke gids helpt je om dit met je arts te bespreken.

Brain Fog and Multiple Sclerosis – My MS Team, laatste update januari 2023
Cognitive Fog and MS – MS Ireland, 16 juli 2020 - laatst bekeken april 2023
9 Ways to Manage Brain Fog – Multiple Sclerosis News Today, 19 mei 2017, laatst bekeken april 2023